اضواء البیان فی تاریخ القرآن (کتاب)کتاب اضواء البیان فی تاریخ القرآن تالیف صابر حسن محمد ابو سلیمان، این کتاب پیرامون تاریخ قرآن نوشته شده است. ۱ - کتاب شناسیمؤلف که از قرآن پژوهان معاصر از اهل سنت، و استاد دانشگاه، جامعه ام القری مکه می‌باشد در این کتاب برخی از مسائل مربوط به تاریخ قرآن را برای تدریس در دانشگاه تهیه و به چاپ رسانیده است. وی مطالب را در نه فصل و یک خاتمه بیان کرده که خلاصه آن به قرار زیر است: در فصل اول پیرامون لفظ قرآن، معانی مختلف آن از دیدگاه لغت بررسی شده آنگاه معنای اصطلاحی را توضیح می‌دهد و به دنبال آن اوصاف و ویژگی‌های قرآن را ذکر می‌کند- در خاتمه این فصل، به مساله وحی پرداخته، پس از تعریف آن، انواع آن و کیفیت تلقی وحی را توضیح می‌دهد در فصل دوم مساله جمع قرآن و کتابت آنرا توضیح داده که پس از ذکر کاتبان وحی در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم گردآوری قرآن در زمان آن حضرت و نیز خلیفه اول و سوم را به معنای کتابت آن دانسته و در این رابطه از روایات نیز استفاده کرده است در فصل سوم، ابتدا حافظان قرآن را بررسی کرده و در ادامه ترتیب آیات و سوره‌ها را بحث می‌کند که آیا توقیفی هستند و یا اینکه به اجتهاد صحابه در فصل چهارم، مساله توحید مصاحف در زمان عثمان را تشریح و تعداد مصاحفی که به شهرهای مختلف فرستاده شده را بررسی می‌کند در فصل پنجم، آیات مکی و مدنی، ملاک تشخیص آن‌ها و ویژگی‌های هر کدام بیان شده است در فصل ششم، بحث اسباب النزول وجود دارد که پس از تعریف آن، چند فایده برای شناخت سبب نزول ذکر می‌کند در فصل هفتم، حدیث معروف سبعة احرف مورد بحث قرار گرفته، که پس از ذکر اصل حدیث از چند کتاب روایی، بیان می‌کند که این حدیث از ده جهت قابل بحث می‌باشد (مانند: مقصود از آن- علت ذکر- مراد از هفت حرف معنای حرف و...) که برخی از آن‌ها را بیان کرده است در فصل هشتم، بحث قرائت و قاریان وجود دارد که در آن راویان معروف که قاریان مشهور از طریق آن‌ها قرائت کرده‌اند توضیح داده شده است در فصل نهم که کامل کننده فصل قبل است، سه نفر از قاریان به عنوان کامل کننده عدد عشره قاریان، ذکر و طریق اخذ قرائت آن‌ها ذکر شده است [۱]
اضواء البیان فی تاریخ القرآن، صابر ابوسلیمان، ج۱، ص۲۱۵.
۲ - ویژگی‌ها۱- متن کتاب سلیس و روان است بطوریکه برای غیر عرب‌ها که آشنایی مختصری با زبان عربی داشته باشند قابل فهم می‌باشد. ۲- از دیدگاه‌های مختلفی در بیان مطالب استفاده شده است ۳- برخی از مطالب را به صورت اشکال و جواب (ان قلت و قلت) بیان کرده است که فهم مطالب را ساده تر می‌کند. ۴- در توضیح مطالب از آیات فراوانی استفاده نموده است ۵- مطالب فصل بندی شده و در ابتدای هر فصل مهمترین عنوان‌های بحث آمده است ۶- به برخی از آراء مستشرقین همچون رژی بلاشر اشاره شده است ۷- در بیان مطالب، روایات نیز به عنوان شاهد آورده شده است ۳ - اشکالات۱- این کتاب، یک کتاب تحلیلی نیست و بیشتر به ذکر اقوال اکتفاء نموده است ۲- از منابع اولیه کمتر استفاده نموده است ۳- منابع استفاده شده بسیار محدود می‌باشد ۴- برخی از موضوعات مربوط به تاریخ قرآن همچون: وحی، کاتبان وحی و... لازم است در فصل جداگانه ایی بحث شود. ۴ - نسخه شناسیکتاب یک جلد، متن آن عربی و دارای ۲۳۹ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- نوع کاغذ: اعلا ۲- جلد: گالینگور ۳- نوبت چاپ: اول ۴- تاریخ انتشار: سال ۱۴۲۱ هجری قمری ۵- ناشر: دار عالم الکتب للطباعة و النشر و التوزیع- عربستان ۶- دارای مقدمه ایی از مؤلف ۷- دارای فهرست: الف: منابع و مصادر و مراجع کتاب ب: موضوعات کتاب ۸- مؤلف: صابر حسن محمد ابو سلیمان. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب علوم قرآن
|